در سالهای اخیر رهبر متفکر و حازم انقلاب به بحث اقتصاد توجه ویژه فرموده و شعار هر سال را متناسب با اقتصاد تعیین نموده اند. از اصلاح الگوی مصرف سال 88 تا حماسه ی سیاسی و حماسه ی اقتصادی امسال.

و این هشداری است به دشمنان انقلاب که پس از شکست درتهدید های گوناگون گفتند ميخواهيم ملت ايران را با تحريمها فلج كنيم، و هیچگاه نتوانستند بفهمند ملت ایران بیدار است، تهدیدها را می بیند و متناسب با آنها آرایش دفاعی، سیاسی، اقتصادی و… میگیرد. و اینک در امر اقتصاد ، الگوی مصرفش را اصلاح میکند، همتش را مضاعف کرده و دو برابر کار و فعالیت میکند،جهاد میکند، میزان تولید ملی اش را بالا میبرد و از سرمایه ی خود حمایت میکند و حتی قادر به آفرینش حماسه است.

تحقق شعار هر سال در همان سال وظیفه ای همگانی است که بار بیشتر این وظیفه بر دوش مجلس و دولت است. اما باید دانست که شعار هر سال مختص همان سال نیست و همواره می توان در جهت شعار های هر سال گام برداشت، چنانکه رهبر انقلاب در پیام نوروزی امسال فرودند: « ترویج تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ی ایرانی یک مسئله ی بلند مدت است و در یک سال به نتیجه نمیرسد». ترویج و عملی کردن شعار، باید در همان سال انجام گیرد تا نهال شعار هر سال در همان سال میوه دهد.

با دقت در شعار های سالهای اخیر پرسشهایی در ذهن پدید می آید که:

_چرا رهبر انقلاب جهاد اقتصادی را به حماسه ی سیاسی و اقتصادی میرساند؟

_تفاوت واژه های جهاد و حماسه چیست؟

برای پاسخ به این پرسش ها لازم است نخست به تبیین مفاهیم « جهاد » و « حماسه » بپردازیم:

جِهاد

جِهاد از ریشه  «جَهَدَ» به معنای مشقت ، تلاش، مبالغه در کار و به نهایت چیزی رسیدن است. مفهوم اصطلاحی آن در متون دینی گونه ای خاص از تلاش است به معنای مبارزه کردن در راه خدا و علاوه بر آن به مفهوم لغوی هم بکار رفته مانند جهاد اکبر که به معنی تلاش نفس آدمی در برابر شیطان و هوای نفسانی است.

در آیات فراوانی از قرآن کریم از این کلمه یاد شده است چون آیات 72و74و75 سوره مبارکه انفال.

جِهاد چیزی فراتر از تلاش و کوشش است که انسان برای فعالیت خاص و مهم انجام میدهد. چنانکه آیه ی شریفه « وَ الَّذین جاهَدُوا فِینَا لَنَهدِیَنَّهُم سُبُلَنَا وَ اِنَّ اللهَ لَمَعَ المُحسِنِینَ»   (سوره عنکبوت آیه 69

مبین این است که نتیجه جهاد در راه خدا را، نشان دادن راه های رسیدن به اوست و طبق قواعد زبان عربی این یک امر حتمی است.

بنابراین برای امر مهمی چون رسیدن به خدا تلاش و کوشش معمولی نمیتواند نتیجه مطلوب را حاصل کند بلکه کوششی فراتر از آن نیازمند است.

اینکه رهبر انقلاب واژه ی جهاد اقتصادی را برای شعار سال 90 برگزیدند به این دلیل است که ایشان تلاش و کوششی مثال زدنی و فراتر از تصور را برای امر اقتصاد لازم دانستند زیرا اقتصاد کشور زمینه ای برای حملات کینه توزانه و اعمال تحریم های ظالمانه ی دشمنان قرار گرفته است. اقتصاد ایران  همواره فراز و فرود داشته و به نوعی از آنجا که به نفت وابسته بوده؛ چشم اسفندیار کشور است البته دولت ها همواره در جهت رسیدن به ثبات اقتصادی و حل مشکلات آن گام هایی برداشته اند که همه ی این اقدامات تلاشی معمولی بوده و الا نیازی به جهاد اقتصادی نبود.

جهاد برای به ثمر رسیدن انقلاب، جهاد در 8 سال دفاع مقدس و جهاد سازندگی که به فرمان امام خمینی (ره) تشکیل شد ( که به قول یکی از مسوولان جوانمرگش کردند) نشان میدهد که واژه ی جهاد از بدو پیروزی انقلاب اسلامی با آن بوده و با آن بیگانه نیست.

حَماسه

حَماسه در لغت به معنی سختی در کار، شجاعت و دلیری است و از ریشه « حَمُسَ » به معنای “دلیر و دلاور شدن” است. (دکتر سیروس شمیسا_انواع ادبی_چاپ دهم(

اصطلاح حماسه در ادبیات فارسی که از قدیم ترین ادوار، نمونه های برجسته ی حماسه را داشته امری است جدید. در پنجاه سال اخیر کلمه حماسه داخل تعبیرات نویسندگان و ادیبان ایرانی شده است وگرنه تا پنجاه سال قبل هیچ کس شاهنامه را حماسه نخوانده بود، در سال های اخیر با توجه به اصطلاح فرنگی اپیک (epic) بعضی از ادبا ( مقارن جشن هزاره فردوسی 1313 ه.ش.) کلمه حماسه را به جای اپیک (epic) به کار بردند و {این کلمه} رواج پیدا کرد.

                                                          دکتر شفیعی کدکنی_انواع ادبی و شعر فارسی _ مجله خرد و کوشش  

حماسه مفهومی است که معمولا برای پدیده های غیر واقعی و افسانه ای به کار میرود و ظهور آن در عالم واقع قابل تصور نیست و این درست عکس مفهوم جهاد است. جهاد را میتوان در عالم خارج از ذهن دید و در حقیقت امری شدنی است.

حال اینکه رهبر انقلاب اسلامی کار و فعالیت ملت ایران را از جهاد به حماسه میکشاند بدین خاطر است که امروز عرصه های سیاسی و اقتصادی کشور به فعالیت هایی نیازمند است که جامعه جهانی را متحیر کند و نیز موجب سرخوردگی و یأس مستکبرین و دشمنان و مایه ی امید و خوشحالی دوستان ملت ایران گردد زیرا این دو عرصه امروز آماج هجوم دشمن قرار گرفته اند.

«ما ملت ایران، فقط خودمان نیستیم كه به مسائل خودمان نگاه میكنیم و آن را تقویم و ارزیابی میكنیم؛ كسان دیگری هم هستند كه كار ما را مورد مطالعه قرار میدهند؛ درباره‌ی مسائل ما، كارهای ما، اقدامات ما قضاوت ميكنند و نظر ميدهند. ملتهایی هستند كه از تجربه‌های ما استفاده ميكنند، بعضِ ديگری هستند كه به مطالعه‌ی اوضاع ملت ايران اشتغال دارند؛ از پيشرفتهای ما خرسند ميشوند، از موفقيتهای ما خوشحال ميشوند؛ ما اگر پيروزی به دست بياوريم، آنها احساس پيروزی ميكنند؛ اگر تلخی و تلخكامی در كار ما باشد، آنها تلخكام ميشوند. كسان ديگری هم در دنيا هستند كه كار ما را زير ذره‌بين دارند، كار ما را مطالعه ميكنند؛ آنها به عكس، از لغزشهای ما خوشحال ميشوند، از موفقيتهای ما احساس دلتنگی ميكنند، بدخواه ملت ايرانند؛ اينها هم كار ما را زير نظر دارند. اينها عمدتاً كسانی هستند كه در طول سالهای متمادی همه چيز اين كشور در اختيار آنها بوده است، بر همه‌ی امور كشور ما مسلط بودند؛ انقلاب آمده است دست اینها را كوتاه كرده؛ لذا با انقلاب بدند، با مردم انقلابی بدند، با حكومت انقلابی بدند، با نظام انقلابی دشمنند. بنابراین ما زیر نظر جامعه‌ی بزرگی از آحاد بشر هستیم؛ كار ما را نگاه میكنند، عمل ما را میسنجند .»

                                                                          رهبر انقلاب_سخنرانی در حرم امام رضا (ع)-فروردین92 )

نکته ی دیگر دراین رابطه این است که رهبر حکیم انقلاب با بکارگیری واژه حماسه در شرایطی که کشور دچار مشکلات اقتصادی است ملت را نسبت به آینده امیدوار کرده و صراحتا به همه یادآوری میکند که « قهرمان در اين صحنه‌ی عظيمی كه در مقابل چشم ما است، ملت ايران است.»

لذا مطلوب رهبر حکیم و حازم انقلاب در سال 92 چیزی فراتر از جهاد و خلق حماسه ای در عالم واقع است و الا گذر از واژه جهاد به حماسه کاری بیهوده است.

اینک برخی تشابهات مختصاتی آثار حماسی و حماسه سیاسی و اقتصادی را بیان میکنیم تا روشن گردد که انتخاب واژه حماسه برای فعالیت های ملت ایران در سال 92 در عرصه های سیاسی و اقتصادی ناشی از فهم صحیح وآگاهی یک رهبر از مسائل است.

1-آثار حماسی متضمن جنگاوری ، بهادری و شهسواری هاست.

مثلا در زندگی رستم (پهلوان شاهنامه) مدام با جنگ ها و بهادری ها مواجهیم.انگیزه جنگ ها در حماسه ها ممکن است والا باشد مثل جنگ های رستم با افراسیاب که در جهت دفاع از کشور است. موضوع حماسه هرچه باشد، در بافتی از جنگاوری ها و رشادت ها مطرح میشود. (دکتر سیروس شمیسا_انواع ادبی_چاپ دهم

بیش از 30 سال است که دشمنان از هیچ اقدام خصمانه ای علیه ملت ایران دریغ نکرده اند . برای مثال «دولت امریکا از اول با اين انقلاب با روى عبوس و چهره‌ى ترش و با لحن مخالفت روبه‌رو شد. البته آنها با محاسباتِ خودشان حق هم داشتند. ايران قبل از انقلاب در مشت آمريكا بود؛ منابع حياتى‌اش در اختيار آمريكا، مراكز تصميم‌گيرى سياسى‌اش در اختيار آمريكا، عزل و نصب مراكز حساس در اختيار آمريكا؛ مرتعى بود براى چراى آمريكائيان و نظاميان آمريكائى و غير آنها. خوب، اين از دستشان گرفته شد. ميتوانستند مخالفت خود را اينجور خصمانه ابراز نكنند؛ اما از اول انقلاب دولت آمريكا – چه رؤساى جمهور جمهورى‌خواهشان، چه رؤساى جمهور دمكراتشان – با نظام جمهورى اسلامى بدرفتارى كرد؛ اين چيزى نيست كه بر كسى پوشيده باشد. اولين كارى كه از طرف امريكائى‌ها انجام گرفت، تحريك مخالفين پراكنده‌ى جمهورى اسلامى و كمك به حركتهاى تجزيه‌طلب و تروريستى در كشور بود؛ از اول اين كار را شروع كردند. در هر نقطه‌اى از نقاط كشور كه حركتهاى تجزيه‌طلب در آنجا زمينه‌اى داشت، انگشت آمريكائى‌ها را ما ديديم؛ گاهى پول آنها را، و حتّى در مواردى عناصر آمريكائى را ما در آنجا ديديم؛ اين براى مردم ما خسارت زيادى داشت. متأسفانه اين كار هنوز هم ادامه دارد. شروع كارشان از اينجا بود، بعد تصرف و حبس دارائى‌ها و اجناس ايران. رژيم گذشته پول بى‌حسابى را در اختيار آمريكائى‌ها گذاشته بود، براى اينكه از آنها هواپيما بگيرد، بالگرد بگيرد، سلاح بگيرد. بعضى از اين وسائل، آنجا تهيه هم شده بود. وقتى انقلاب شد، آن وسائل را ندادند؛ آن پولها را كه ميلياردها دلار بود، ندادند؛ و عجيب‌تر اينكه اين وسائل را در يك انبارى جمع كرده بودند، نگه داشته بودند، انباردارى براى خودشان قائل شدند، خود را طلبکار كردند و از حساب قرارداد الجزائر انباردارى برداشتند! مالى را از يك ملت غصب كنند، پيش خودشان نگه دارند، ندهند، بعد انباردارى‌اش را هم بگيرند! اين رفتارى بوده كه از آن روز شروع شده، الان هم ادامه دارد. هنوز اموال ملت ايران آنجاست؛ هم در آمريكاست، هم در بعضى از كشورهاى اروپائى است؛ كه ما در طول سالها به اينها مراجعه كرديم كه اموال ما را بدهيد، اينها پولهايش دريافت شده؛ گفتند چون زير ليسانس آمريكائى‌هاست، آمريكائى‌ها اجازه نميدهند و نميدهيم؛ نگه داشتند. هنوز هم كه هنوز است، مال ملت ايران آنجا موجود است.

 به صدام چراغ سبز دادند؛ اين يك اقدام ديگر دولت آمريكا بود براى حمله‌ى به ايران. صدام اگر چراغ سبز آمريكا را نميگرفت، بعيد بود به مرزهاى ما حمله كند. هشت سال جنگ را بر كشور ما تحميل كردند؛ قريب سيصد هزار جوانهاى ما، مردم ما در اين جنگ به شهادت رسيدند. در طول اين هشت سال – بخصوص در سالهاى آخر – هميشه آمريكائى‌ها پشت سر صدام بودند و به او كمك ميكردند – كمك مالى، كمك تسليحاتى، كمك كارشناسىِ سياسى – خبرهاى ماهواره‌اى ميدادند و امكانات خبررسانى داشتند. تحرك نيروهاى ما را در جبهه در ماهواره‌هايشان ثبت ميكردند، بعد آن را همان شبانه براى قرارگاه‌هاى صدام ميفرستادند كه از آنها عليه جوانهاى ما و نيروهاى ما استفاده كند. در مقابل جنايات صدام چشمهايشان را بستند. فاجعه‌ى حلبچه اتفاق افتاد، زدن شهرهاى متعدد كشور ما با موشك اتفاق افتاد، خانه‌ها را خراب كردند، در جبهه‌ها شيميائى به كار بردند، چشمهايشان را بستند، اصلاً و ابداً تعرضى نكردند، به صدام كمك كردند. اين هم يكى از كارهاى اين دولت بوده است در طول اين سالها با ملت ما و با كشور ما. بعد در آخر جنگ، هواپيماى مسافربرى ما را در آسمان خليج فارس افسر آمريكائى با موشكى كه از ناو جنگى شليك كرد، ساقط كرد. قريب سيصد نفر مسافر در اين هواپيما بودند، كه همه‌شان كشته شدند. بعد به جاى اينكه آن افسر توبيخ شود، رئيس جمهور وقت آمريكا به آن افسر پاداش و مدال داد. ملت ما اينها را فراموش كند؟ ميتواند فراموش كند؟ از تروريستهاى جنايتكارى كه در داخل كشور ما مرد را، زن را، جماعت را، فرد را كشتند، علماى بزرگ تا بچه‌هاى خردسال را ترور كردند و كشتند، حمايت كردند؛ به اينها اجازه دادند كه در كشورشان فعاليت كنند؛ دائماً عليه كشورمان تبليغات خصمانه كردند. رؤساى جمهور آمريكا در طول اين سالها – بخصوص در دوره‌ى هشت ساله‌ى رئيس جمهور زائل‌شده‌ى قبلى – هر وقت عليه ملت ايران، عليه كشور ما، عليه مسئولين ما، عليه نظام جمهورى اسلامى صحبتى كردند و حرف مهمل و چرندى گفتند، اهانتى به ملت ايران كردند. در طول اين سالها هميشه همين جور بوده است. امنيت منطقه‌ى ما را، امنيت خليج فارس را، افغانستان را، عراق را دچار اغتشاش و آشفتگى كردند؛ براى مقابله‌ى با جمهورى اسلامى – و البته در واقع براى پر كردن جيب كمپانى‌هاى سلاح – سيل سلاحها را به كشورهاى منطقه سرازير كردند؛ از رژيم صهيونيستى بى‌قيد و شرط حمايت كردند؛هر وقت شوراى امنيت خواست عليه رژيم صهيونيستى قطعنامه‌اى بگذراند، آمريكا سينه‌اش را سپر كرد، آمد جلو و دفاع كرد و نگذاشت. در هر مناسبتى و بى‌مناسبت كشور ما را تهديد كردند. دائم گفتند حمله ميكنيم، گفتند طرح نظامى روى ميز ماست، چنين ميكنيم، چنان ميكنيم. هر وقت عليه كشور ما حرف زدند، ملت ما را تهديد كردند. البته اين تهديدها در ملت ما اثر نكرد، اما آنها دشمنى خودشان را از اين راه نشان دادند. به ملت ايران، به دولت ايران، به رئيس جمهور ايران بارها اهانت كردند. يكى از آمريكائى‌ها چند سال قبل گفت ريشه‌ى ملت ايران را بايد كند! در همين سالهاى اخير يكى از مسئولين آمريكائى گفت ايرانىِ خوب و معتدل ايرانى‌اى است كه مرده باشد! به اين ملت بزرگ، به اين ملت با شرف، به اين ملتى كه فقط گناهش اين است كه از هويت و استقلال خود دفاع ميكند، اينجور اهانتها كردند. سى سال كشور ما را تحريم كردند.»(بیانات رهبر انقلاب-فروردین 88) این موارد نشان میدهد حماسه های سیاسی و اقتصادی ملت ایران هم دارای همین ویژگی است و انگیزه ی آن بسیار والاست. پیشرفت همه جانبه، حل مشکلات اقتصادی، ضربه به دشمنان و ارمغان امید و افتخار برای دوستان از انگیزه های والای این حماسه هاست .

 2-قهرمان حماسه، غولی مهیب یا هیولایی را میکشد.

چنانکه رستم و اسفندیار در هفت خان های خود اژدها و دیو سپید را میکشند. مرسوم ترین غول کشی در حماسه های اصیل اژدهاکشی است.چنانکه فریدون ضحاک را میکشد که در واقع اژدهایی است و اردشیر، کرم  هفتواد را نابود میکند. (همان)                                              این ویژگی در حماسه های سیاسی و اقتصادی سال 92 ملت ایران هم وجود دارد زیرا شکستن غرور و بر باددادن حیثیت و زایل کردن تبلیغات منفی سردمداران کشورهای غربی و امریکا که خود را مدیران نظم نوین جهانی میدانند و با بهانه های دمکراسی و حقوق بشر همچون اژدها به افغانستان و عراق و دیگر کشورها یورش میبرند چیزی جز اژدها کشی نیست.

اژدهای دوم برای قهرمان حماسه های سال 92 ، اقتصاد کشور و تحریم های ظالمانه است که باید همه در جهت رفع مشکلات اقتصادی گام بردارند و تعامل و  برنامه ریزی صحیحی در دستور کار مردم و مسئولان قرار گیرد ، از وابستگی اقتصاد کشور به نفت کاسته شود، حمایت از تولید ملی به یک فرهنگ تبدیل گردد، سطح کیفی تولیدات داخلی بالا رود.

3-نیروهای متافیزیکی (غیبی) در حماسه ها نقش دارند.قهرمان با خدا مربوط است و با او سخن میگوید. در داستان رستم و سهراب ، رستم از خدا میخواهد که زور قبلی او را به او برگرداند. زال با احترام تمام در مقابل سیمرغ که جنبه الوهیت دارد قرار میگیرد و با او سخن میگوید.(همان)

ملت ایران – قهرمان حماسه های سال 92 – همان است که با تکیه بر ایمان به خدا، انقلاب کرد و نظامی را بر پایه « ایمان به خدای یکتا ( لا اله الا الله) و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او» (بند1 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) بنیان نهاد و 8 سال در مقابل هجوم نظامی دشمن دفاعی مقدس داشت و پس از آن با همان باور چالش ها و فتنه ها را پشت سر نهاد و اینک نیز حماسه های سیاسی و اقتصادی خلق خواهد کرد.

4-قهرمان حماسه اعمال بزرگی را انجام میدهد که اهمیت ملی یا معنوی دارد.

مثلا جنگ های رستم و افراسیاب تورانی اهمیت ملی و جنگ اسفندیار با ارجاسب تورانی ارزش مذهبی است . (همان(

انجام وظیفه ای همچون شرکت در انتخابات ، میل به پیشرفت ، بی نیازی از واردات، افزایش تولید ملی، ناکارامدی  تهدیدهای دشمنان و … محتوای حماسه های سیاسی و اقتصادی هستند که همه اهمیت ملی و معنوی دارند .

ای دل آن به که خراب می گلگون باشی                     بی زر و گنج به صد حشمت قارون باشی

در مقامی که صدارت به فقیران بخشند                      چشم دارم که به جاه از همه افزون باشی

در ره منزل لیلی که خطرهاست در آن                       شرط اوٌل قدم آن است که مجنون باشی

نقطه ی عشق نمودم به تو، هان سهو مکن                     ورنه چون بنگری از دایره بیرون باشی

تاج شاهی طلبی، گوهر شاهی بنمای                         ور خود از گوهر جمشید و فریدون باشی

ساغری نوش کن و جرعه ای بر افلاک نشان                  چند و چند از غم ایٌام جگرخون باشی

                                 حافظ از فقر مکن ناله که گر شعر اینست

                                 هیچ خوشدل نپسندد که تو محزون باشی

                                                                                                           احسان سهرابی

                                                                 دانشجوی دوره کارشناسی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: